طرح کسب و کار چیست؟
“برنامه کسب و کار به طور کلی ۳ تا ۵ سال آینده را برنامه‌ریزی کرده و مسیری را که یک شرکت برای رسیدن به اهداف سالانه خود طی میکند را نشان میدهد. یک بیزینس پلن (Business Plan) به شما کمک میکند تا با ارزیابی وضعیت فعلی، به طور واقعی درباره عناصر کلیدی مسیر کسب و کار خود فکر کنید و با استفاده از اطلاعات سودمند، فرآیند تصمیم‌گیری را به طور مستمر تقویت کنید.”
یا به عبارت دیگر بیزینس پلن سندی مکتوب است که جنبه‌های مختلف کسب و کار، بازاری که در آن فعالیت دارید، استراتژی‌های بازاریابی، برندینگ، فروش، مسائل مالی مربوط به کسب و کار و کلیه‌ی انتظارات را به شکلی دقیق در یک بازه زمانی مشخص ارائه میدهد.
مراحل تهیه طرح کسب و کار (Business Plan)
خلاصه عملیات (Executive Summary)
اولین بخشی که خواننده با آن برخورد میکند، بخش «خلاصه عملیات» است اما این بخش معمولا آخرین قسمتی است که نوشته میشود.
این قسمت به طور خلاصه نشان میدهد که جایگاه کسب و کار شما کجاست؟ به کجا می‌خواهید برسید؟ و چرا ایده‌ی تجاری شما موفق خواهد شد؟ بخش خلاصه عملیات برای کسب و کاری که تازه تاسیس شده است، به نسبت شرکت‌های باسابقه، متفاوت است. ” اگر کسب و کار خود را تازه راه‌اندازی کرده‌اید، پس اطلاعات شما به میزان بقیه نیست، بنابراین باید بر تجربه، سابقه و هدف خود از راه‌اندازی کسب و کار تمرکز کنید. تحلیل بازار خود را به طور کامل انجام دهید. در مورد نیازهای بازار و شکاف‌‌های موجود در آن اطلاعات لازم را گردآوری کرده و راه‌حل‌های ویژه‌ی خود را برای رفع این نیازها شناسایی کنید. تا خواننده با مطالعه خلاصه طرح، قانع شود که میتوانید به بازار هدف خود دست یابید و با برنامه‌های بازاریابی و مالی درست جز کسب و کارهای موفق در آینده باشید..”
البته لازم به ذکر است بخش خلاصه مدیریتی در تمام قالب های طرح کسب و کار وجود ندارد و کسب و کارها به فراخور ماهیت کار و نیازشان ممکن است از آن استفاده کنند.
معمولاً در موقعیت‌هایی که طرح کسب و کار باید به مرجع بالاتر ارائه شود (مثلاً برای دریافت تسهیلات بانکی و … ) بخش خلاصه مدیریتی لحاظ میشود.
توصیف شرکت (Company Description)
این قسمت از بیزنس پلن بخشهای مختلف تجارت شما را مشخص میکند. ماموریت شما چیست؟ محصولات و خدمات شما چگونه می‌خواهند نیازهای بازار هدف را تأمین کند؟ و پاسخ به سوالاتی از این قبیل سبب میشود ماهیت کسب و کار به صورت کامل مشخص شود. در این بخش مواردی از جمله نحوه فعالیت شرکت در حوزه B2B یا B2C و ارزش پیشنهادی (Value Proposition) آن تعیین خواهد شد.
در بخش توصیف شرکت اهداف کسب و کار و چگونگی تأمین نیازهای بازار هدف خود را به صورت کامل معرفی کرده و مزیت های رقابتی که موجب موفقیت شرکت شما میشود را، بیان کنید. معمولا اطلاعاتی از این قبیل در برندبوک شرکت هم درج میشوند. در توصیف شرکت باید جوهره برند (Brand Essence)، هسته اصلی برند (یعنی دلیل شکل‌گیری و هدف غایی که دنبال می‌کنید) و ماموریت برند معرفی شود.
تحلیل بازار (Market Analysis) در طرح کسب و کار
کسب و کاری که به تازگی راه اندازی شده نیازمند کسب اطلاعات از صنعت و آگاهی نسبت به اندازه بازار و سهم بازار بالقوه است. همچنین تحلیل درونی و بررسی نحوه ی عملکرد شرکت نسبت به رقبا و در مقایسه با وضعیت ایده آلش اطلاعات زیادی را در مورد عملکرد اثربخش شرکت ها مشخص میکند. بنابراین در این قسمت استفاده از آنالیز SWOT ضروری است.
نقات قوت در SWOT
نقاط قوت واقعی، جز عوامل پیش برنده کسب و کارتان است که می‌تواند شامل افرادی باشد که استخدام می‌کنید (تجارب، تحصیلات، سوابق و…) و یا نوع ارتباط شما با مشتریان بالفعل، و…
به صورت کلی نقاط قوت یک کسب و کار مواردی است که شرکت می‌تواند برای پیشبرد اهداف خود روی آنها حساب کند و این عوامل باعث حرکت رو به جلوی شرکت میشوند.
نقاط ضعف در SWOT
نقاط ضعف، عواملی قابل کنترل و نیازمند بهبود هستند که مانع دستیابی کسب و کار به مزیت‌‌های رقابتی میشود. (نبود تجربه کافی، موقعیت نامناسب شرکت نسبت به رقبا، میزان محدود دستیابی به منابع مالی یا نیروی کار، و…)
توصیه می‌کنیم در لحاظ کردن نقاط ضعف کسب و کارتان در بخش تحلیل بازار کاملا واقع بین باشید.
فرصت‌ها در SWOT
عوامل خارجی تاثیر‌گذار بر کسب و کار که منجر به تسهیل رشد کسب وکار میشود، در این دسته قرار می‌گیرند. فرصت‌ها دست آوردهایی هستند که با استفاده از استراتژی بازاریابی میتوانید از آنها جهت بهبود جایگاه خود استفاده کنید. چگونگی استفاده از این فرصت‌ها در طرح کسب و کار مهم است.
تهدیدات در SWOT
تهدیدها، نیروهای خارجی غیرقابل کنترلی هستند که می‌توانند روند رشد کسب و کار شما را دچار مشکل نمایند. (شرایط اقتصادی ضعیف، نگرش بد جامعه نسبت به صنعت یا کسب و کار، قوانین و مقررات دست و پاگیر، تغییر در رفتار مصرف‌کننده، و…).
علاوه بر تحلیل SWOT، تحقیقات بازار هم می‌تواند اطلاعات کاربردی و خوبی از بازار و جایگاه کسب و کارتان فراهم کند، فقط به خاطر داشته باشید تحقیقات بازار پروسه‌ای نیست که یکبار آن را انجام دهید و تمام شود، با توجه به پویایی بازار انجام تحقیقات بازار در دوره‌های زمانی مشخص، سبب میشود بتوانید فرصت‌ها و تهدیدها را شناسایی کنید و آمادگی لازم در قبال آن را کسب کنید.
